เชียงรายป่าสมบูรณ์ แต่ทำไมยังคงประสบปัญหาน้ำท่วมดินถล่ม?

ในช่วงท้ายของปีที่ผ่านมา เหตุการณ์ดินถล่มและน้ำไหลหลากที่หมู่บ้านห้วยหินลาดใน จังหวัดเชียงราย ได้กลายเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจอย่างมาก เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่มีป่าไม้อุดมสมบูรณ์ และมีชุมชนชาวปกาเกอะญอดูแลป่าเป็นอย่างดี แต่กลับเกิดเหตุการณ์ดังกล่าวขึ้น ซึ่งส่งผลให้มีการตั้งคำถามและการวิเคราะห์เกี่ยวกับสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาดังกล่าว

ความเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ: ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดปัญหาน้ำท่วม

ทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้ลงพื้นที่ศึกษาและค้นหาสาเหตุของปัญหาดินถล่มและน้ำท่วมในพื้นที่บ้านห้วยหินลาดใน โดยพบว่า ปัจจัยหลักที่ทำให้เกิดเหตุการณ์ดังกล่าว คือ การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ โดยเฉพาะปรากฏการณ์ “ลานีญา” ที่ทำให้ฝนตกหนักผิดปกติ และภาวะ “Rain Bomb” หรือ “ระเบิดฝน” ซึ่งเป็นตัวอย่างหนึ่งของ “สภาพภูมิอากาศสุดขั้ว” ที่ส่งผลให้ฝนตกต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน

ดร.จตุพร เทียรมา อาจารย์จากคณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และผู้นำการวิจัยในครั้งนี้ ได้อธิบายว่า อุณหภูมิโลกที่เพิ่มสูงขึ้นจะส่งผลให้การระเหยของน้ำเพิ่มขึ้นประมาณ 7-10% ซึ่งจะทำให้ความชื้นและมวลน้ำที่ระเหยเหล่านั้นถูกพัดไปรวมตัวกันในบางพื้นที่ ก่อให้เกิดเป็น “ฝนตกหนักผิดปกติ” ในบริเวณดังกล่าว เช่นเดียวกับที่เกิดขึ้นในพื้นที่บ้านห้วยหินลาดใน

ความลึกของดินและความหลากหลายของระบบนิเวศ: ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดดินถล่ม

นอกจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศแล้ว ทีมวิจัยยังพบว่า ปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลต่อการเกิดดินถล่ม ได้แก่ ความลึกของดินและความหลากหลายของระบบนิเวศในพื้นที่

จากการเปรียบเทียบระหว่างพื้นที่ที่เกิดดินถล่มและพื้นที่ที่ไม่เกิดดินถล่ม พบว่า บริเวณที่เกิดดินถล่มมีความลึกของหน้าดินถึง 1.03 เมตร ขณะที่พื้นที่ที่ไม่เกิดดินถล่มมีความลึกเพียง 70 เซนติเมตร เท่านั้น ซึ่งส่งผลให้พื้นที่ที่ถล่มสามารถรับน้ำหนักได้น้อยกว่า

นอกจากนี้ ทีมวิจัยยังพบว่า ในพื้นที่ที่เกิดดินถล่ม มีการกระจายของชนิดพันธุ์พืชที่ไม่หลากหลาย โดยมีไม้ก่อเป็นหลัก ซึ่งมีระบบรากที่คล้ายกัน ทำให้การยึดเกาะกับหินและการอุ้มน้ำของดินมีน้อยกว่าพื้นที่ที่มีความหลากหลายของพันธุ์พืช

บทเรียนจากเหตุการณ์: การจัดการป่าอย่างยั่งยืน

จากเหตุการณ์ดินถล่มและน้ำท่วมที่เกิดขึ้นในบ้านห้วยหินลาดใน นอกจากการค้นหาสาเหตุแล้ว ยังเป็นบทเรียนสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการจัดการป่าอย่างยั่งยืน

ถึงแม้ว่าพื้นที่บ้านห้วยหินลาดใน จะเป็นป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์และได้รับการดูแลเป็นอย่างดีจากชุมชนชาวปกาเกอะญอ แต่เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ก็ยังส่งผลให้เกิดปัญหาดินถล่มและน้ำท่วมขึ้นได้ ดังนั้น การจัดการป่าอย่างยั่งยืน โดยคำนึงถึงความหลากหลายของระบบนิเวศ และการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องให้ความสำคัญ เพื่อป้องกันและลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

เหตุการณ์ดินถล่มและน้ำท่วมที่เกิดขึ้นในบ้านห้วยหินลาดใน จังหวัดเชียงราย เป็นบทเรียนสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงความท้าทายในการจัดการป่าไม้และการเตรียมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ทั้งนี้ การค้นหาสาเหตุและการวางแนวทางการจัดการป่าอย่างยั่งยืน จะเป็นกุญแจสำคัญในการป้องกันและลดผลกระทบจากเหตุการณ์ที่คล้ายกันในอนาคต

1. ชุมชนห้วยหินลาดใน. (2568). ภาพจาก: ชุมชนห้วยหินลาดใน.
2. ดร.จตุพร เทียรมา. (2568). คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
3. นิราพร จะพอ. (2568). เยาวชนบ้านห้วยหินลาดใน จ.เชียงราย.
4. รศ.ดร.เสรี ศุภราทิตย์. (2568). ผู้เชี่ยวชาญสภาพภูมิอากาศและภัยพิบัติ.