สุภาษิตล้านนา คติ คำสอน กำเมือง กำบ่าเก่า ภาคเหนือ รวมภาษิตคำเมือง กำเมืองสอนใจ๋
เมื่อจะกิ่วขอหื้อกิ่วคองู เมื่อจะอูขอหื้นอูคอจ๊าง
สอนเปิ้นไต่ขัว ตั๋วกลั๋วตกน้ำ
กิ๋นส้มบ่ดีฮาน กิ๋นหวานบ่ดีป้ำ
หันเปิ้นมีจะไปใคร่ได้ หันเปิ้นขี้ไร้จะไปดูแควน
กำกึ้ดดีขายสลีนอนสาด
คนฉลาดอย่าปะหมาดคนง่าว
คนเฮาใหญ่แล้วบ่ต้องมาสอน จิ้ง*ด แมงจอน ไผสอนมันเต้น
กว๋างฟานมันตึงบ่ต๋ายเหล่าใหม่ มันตึงมาต๋ายเหล่าเก่า
ของกิ๋นลำอยู่ตี้คนมัก ของฮักอยู่ตี้คนเปิงใจ๋
ครั่งใกล้ไฟ ไขใกล้แดด
ได้ผ้าต๊วบใกล้แจ้ง
ฝนจะตกจะไปเจื้อใจ๋ดาว มีลูกสาวจะไปเจื้อใจ๋มัน
เยียะไฮ่ไกล๋ต๋า เยียะนาไกล๋บ้าน
อย่าอวดสูงกว่าป้อแม่ อย่าอวดแก่กว่าอาจารย์
กิ๋นหื้อปอต๊อง หย้องหื้อปอตั๋ว
เก็บผักหื้อเก็บตึงเครือ เก็บบ่าเขือหื้อเอาตึงขวั้น
บ่าลืมของเก่า บ่าเมาของใหม่
ใหญ่เพราะกิ๋นเข้า เฒ่าเพราะเกิดเมิน(เฒ่าเพราะปี๋เดือนวัน)
เกิดตะวา มืนต๋าตะเจ๊า จะไปฟั่งแก่เฒ่ากั๋นเลย
อย่าฮู้ก่อนหมอ อย่าซอก่อนปี่
ของกิ๋นแมวจะไปเอาไว้ใกล้ฝา ของกิ๋นหมาจะเอาไปไว้ต่ำ
กันเข้าวัดหื้ออู้คำปราชญ์ กันเข้ากาดหื้อเป็นพ่อค้า
ผ่อชายมีผญา หื้อผ่อเมื่อยามกินเหล้า
เป็นสาว เปิ้นช่างว่าฮ้าย เป็นแม่ฮ้างแม่ม่ายเปิ้นช่างดูแคลน
ก้นหม้อบ่ฮ้อน บ่เป๋นแต่ไห มันเป๋นแต่ไฟ บ่ใจ้ก้นหม้อ
ไก่เกยจน คนเกยฟ้อน
สิบตอกมัดบ่แน่นเต้าหวาย อู้กั๋นบ่ดายบ่เต้ากิ๋นเหล้า
ปากว่าแล้วก่อแล้วตึงใจ๋ ปากว่าจะไดใจ๋ว่าจะอั้น
ปากว่าแต๊น้ำใจ๋บ่ต๋าม อู้เอางามน้ำใสซ่วยหน้า
จังไผจะไปฮื้อเปิ้นฮู้ เจ้าชู้จะไปฮื้อเปิ้นหัน
นาดีเปิ้นบ่ละเป๋นฮ้าง
นุ่งเสื้อลายหมาเห่า ค้นกำเก่าจ้างผิดกั๋น
หลัวหลวง เติ้กก้อนเส้า ผัวเฒ่าเติ้กตี้นอน
เว้นหมาหื้อปอศอก เว้นวอกหื้อปอวา
เก็บผักลวดหักหลัว ตกขัวลวดอาบน้ำ
แก่นต๋าตั๋วควักออก เอาบ่ากอกเข้ายัด
แก้วแหง แสงแตก สะแหรกปุด สุดขาด สาดหิ้น ของเหล่านี้ ใจ๊ก๋บ่ได้
กำปากว่าแต้ ใจ๋แผ่ไปหลาย ปากว่าบ่ดาย ใจ้ก๋ารบ่ได้
กันว่าจะมัด บ่ต้องมัดด้วยป๋อ กำปากกำคอมัดกั๋นก็ได้
กันว่าจะมัด บ่ต้องมัดด้วยหวาย อู้กั๋นบ่ดายบ่เต้ากิ๋นเล้ว
ไก่เจ้าเล้า เป๋นใจ๋เห็น
กำจ่มกำด่านั้นเป๋นกำดี ถ้าฟังบ่ถี่มันตึงบ่ม่วนหู
กำขอแปงเหลือกำซื้อ กำลือแปงเหลือกำอู้
ข้าเก่าเต่าฮ้าย เสือควายมีเขา จั๊กเข็บแมงเวา เลี้ยงไว้บ่ได้
ข้ามขัวบ่ป้น บ่ดีฟั่งห่มก้นแยงเงา
ข้าวลีบงวงตั้ง ข้าวเต้งงวงก๊อม
ของกิ๋นบ่มักบ่จ้างขับจ๋ำ ของกิ๋นบ่ลำบ่จ้างก๋ำป้อน
ขี้แห้งจับต๋าหมา
ดาวเดือนอยู่ฟ้า ยังมีราหู ปลาเหยี่ยนอยู่ฮู ยังต๋ายถูกส้อม
ปี้จายกับน้องเมีย เหมือนต๋าเพี้ยกับแมงพิ้ง
ไปบ่มีไผดา มาบ่มีไผต้อน
ถ่านไฟเก่า ขี้เต้ามันยัง
ได้กิ๋นแก๋งปล๋า มาละแก๋งจิ๊น มาละ*บหิ้งหมองดาย
หมาบ่เห่าบ่ดีเปี๋ยไม้ ละอ่อนบ่ให้บ่ดีปั๋นเข้าหนม
หมาบ่เห่าจะไปหลอก คนหัววอกจะไปคบมัน
อยู่ดงป่าไม้ จะไปต้าเสือ อยู่ยังแปเฮือ จะไปต้าเงือก
เสียมบ่คมหื้อใส่ด้ามหนัก ๆ กำฮู้บ่นักหื้อหมั่นฮ่ำหมั่นเฮียน
หนุ่มเอาเก๊า เฒ่าเอาปล๋าย
หันสาวก่ใครหยอก หันดอกก่ใคร่ดม
หล็วกคนเดียว บ่เต้าง่าวตึงหมู่
ตอกสั้น ฮื่อมัดตี้กิ่ว สิ่วสั้นฮื่อสิ่วไม้บาง
มีนึ่งแล้วจะแอมแถมสอง ขี่เฮือน้ำนองซ้อนสองจั้งล่ม
ใจ๋บ่ แข็ง บ่ ได้ขี่จ๊างงา ใจ๋บ่ กล้า บ่ ได้เป๋นป้อเลี้ยง
คนเฒ่าปากหวาน ลูกหลานฮัก คนเฒ่าปากนัก ลูกหลานจัง
ตั๋วเป๋นผะญาต ต้องล่นหาหมอ ตั๋วเป๋นจ้างซอ ต้องง้อหาปี่
ฟังกำเมีย จั้งเสียปี้เสียน้อง ฟังกำปากกำฟ้อง เสียเปื้อนบ้าน
สิบเถี่ยนพร้า บ่ เต้าห้าคมขวาน
หลานสิบคน บ่ เต้าลูกเต้า
คนจะดี มันตึงดีแต่ผ้าอ้อมป้อก คนจะวอก ผมหงอกก่ ตึงบ่าดี
ต๋าหันดาย เหมือนควายหันหญ้า ผัดไปมาแวดฮั้ว
ยามฮัก ส้มจักว่าหวาน ใจ๋บ่ เจยบาน น้ำต๋าลว่าส้ม
ไม้ก๊ด ใจ๊แป๋งขอ เหล็กงอ ใจ๊แป๋งเคียว คนก๊ดอย่างเดียวแป๋งหยังบ่ได้
ไค่ขี้ล่นหาขอน ไค่นอนล่นหาสาด
ข้าวบ่ได้ตาก ต๋ำปึก คนหลึกมันตึงสอนยาก
จิกปิกไหนก่อป้อ จ้อหว้อไหนก่อ ขวัก
